PM Kisan and Namo Shetkari: भारतीय शेती व्यवस्था ही केवळ अन्नसुरक्षेची हमीच नाही, तर देशाच्या आर्थिक विकासाचा कणा मानली जाते. म्हणूनच केंद्र सरकार आणि राज्य सरकार शेतकऱ्यांच्या आर्थिक उन्नतीसाठी सातत्याने विविध योजना राबवत आहेत. त्यामध्ये दोन महत्त्वाच्या योजनांचा उल्लेख करणे अत्यावश्यक ठरते, प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजना आणि महाराष्ट्र सरकारची नमो शेतकरी महासन्मान निधी योजना. या दोन्ही योजनांनी राज्यातील लाखो शेतकरी कुटुंबांना दिलासा दिला आहे.
प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजना – थेट बँक खात्यात सहाय्य
ही योजना केंद्र सरकारकडून 2019 पासून राबवली जात असून, तिचा उद्देश छोट्या व सीमांत शेतकऱ्यांना आर्थिक आधार देणे हा आहे. या योजनेअंतर्गत पात्र शेतकरी कुटुंबांना वर्षभरात 6,000 रुपये इतकी रक्कम दिली जाते. ती रक्कम तीन समान हप्त्यांमध्ये, म्हणजे दर चार महिन्यांनी प्रत्येकी ₹2,000 रुपये थेट लाभार्थ्यांच्या बँक खात्यात जमा केली जाते.
सध्या (जून 2025) या योजनेचा 20 वा हप्ता वितरित होण्याची शक्यता आहे. याआधीचा 19 वा हप्ता फेब्रुवारी 2025 मध्ये जमा करण्यात आला होता. नियमित वेळापत्रकानुसार, दर चार महिन्यांनी हप्ता दिला जातो.
नमो शेतकरी महासन्मान निधी योजना – राज्य सरकारकडून अतिरिक्त मदत
प्रधानमंत्री किसान योजनेच्या धर्तीवर महाराष्ट्र शासनाने ऑक्टोबर 2023 मध्ये ‘नमो शेतकरी महासन्मान निधी योजना’ सुरू केली. ही योजना राज्य सरकारची स्वतंत्र आर्थिक मदत योजना आहे, जी फक्त महाराष्ट्रातील पात्र शेतकऱ्यांसाठी लागू आहे. यामध्ये देखील वर्षाला 6,000 रुपये ची मदत दिली जाते, ती तीन समान हप्त्यांमध्ये वितरित केली जाते.
या दोन्ही योजनांमुळे एकत्रितपणे एका पात्र शेतकरी कुटुंबाला वर्षाला 12,000 रुपये पर्यंतची रक्कम प्राप्त होते, जी त्यांच्या शेतीच्या खर्चांमध्ये उपयोगी ठरते. सध्या (जून 2025) नमो शेतकरी योजनेचा 7 वा हप्ता शेतकऱ्यांच्या खात्यात जमा होत असल्याची माहिती आहे. याआधीचा 6 वा हप्ता मार्च 2025 मध्ये वितरित करण्यात आला होता.
PM Kisan and Namo Shetkari दोन्ही योजना मिळवण्यासाठी आवश्यक प्रक्रिया आणि अटी
या दोन्ही योजनांचा लाभ घेण्यासाठी काही महत्त्वाच्या अटी आणि प्रक्रिया पूर्ण करणे आवश्यक आहे:
- eKYC पूर्ण करणे: दोन्ही योजनांसाठी आधार-आधारित ई-केवायसी करणे बंधनकारक आहे. जर ही प्रक्रिया पूर्ण नसेल, तर हप्ता रोखला जातो.
- बँक खाते आधारशी लिंक असणे: बँक खातं आधार क्रमांकाशी लिंक असणं आवश्यक आहे, अन्यथा पैसे ट्रान्सफर होणार नाहीत.
- जमिनीचे दस्तऐवज अपडेट असणे: पात्रतेची खात्री करण्यासाठी 7/12 उतारा किंवा जमिनीचे इतर कागदपत्र योग्य व अद्ययावत असावेत.
- पात्रतेचे निकष: PM किसान योजनेसाठी लाभार्थी भारतीय नागरिक असावा, त्याच्याकडे शेतीयोग्य जमीन असावी आणि कुटुंबातील कोणीही करदाते किंवा सरकारी सेवेत असू नये. नमो शेतकरी योजनेसाठी लाभार्थी हा महाराष्ट्राचा रहिवासी असावा आणि PM किसान योजनेचा लाभार्थी असणे गरजेचे आहे.
PM Kisan and Namo Shetkari स्थिती कशी तपासायची?
PM किसान योजनेसाठी तुम्ही pmkisan.gov.in वर जाऊन Beneficiary Status मध्ये आधार क्रमांक किंवा मोबाईल नंबर टाकून तुमची स्थिती तपासू शकता.
नमो शेतकरी योजनेसाठी nsmny.mahait.org या अधिकृत पोर्टलवर जाऊन तुमचा नोंदणी क्रमांक किंवा मोबाईल नंबर वापरून OTP द्वारे तपासणी करता येते.
किसान क्रेडिट कार्डचा लाभ
जे शेतकरी PM किसान योजनेचे लाभार्थी आहेत, त्यांना किसान क्रेडिट कार्डसाठी (KCC) प्राधान्य दिलं जातं. या कार्डद्वारे त्यांना कमी व्याजदरात शेतीसाठी कर्ज मिळू शकतं.
डिजिटल मदतीसाठी AI चॅटबॉट
सरकारने ‘किसान ई-मित्र’ नावाचा AI चॅटबॉट देखील विकसित केला आहे, जो 10 भाषांमध्ये उपलब्ध आहे. शेतकऱ्यांना योजनांची माहिती मिळवण्यासाठी आणि शंका निरसनासाठी हा एक उपयुक्त पर्याय आहे.
महत्त्वाच्या सूचना
शेतकरी बांधवांनी खालील गोष्टी लक्षात ठेवाव्यात:
- केवळ अधिकृत वेबसाइटवरूनच माहिती घ्या आणि अर्ज करा.
- आधार क्रमांक, बँक तपशील अनोळखी व्यक्तींना देऊ नका.
- नियमितपणे तुमची लाभार्थी स्थिती तपासा.
- कोणतीही अडचण आल्यास संबंधित हेल्पलाईनवर त्वरित संपर्क साधा.
PM किसान सन्मान निधी योजना आणि नमो शेतकरी महासन्मान निधी योजना (PM Kisan and Namo Shetkari) या केवळ आर्थिक मदतीपुरत्या मर्यादित नसून, त्या शेतकऱ्यांच्या आत्मविश्वासात वाढ करणाऱ्या योजनाही आहेत. या योजनांच्या माध्यमातून शेतकरी कुटुंबांना आर्थिक स्थैर्य लाभत आहे. प्रत्येक पात्र शेतकऱ्याने आपल्या हक्काचे हे सहाय्य वेळेवर आणि पूर्णपणे मिळावे यासाठी आवश्यक ती सर्व प्रक्रिया पूर्ण करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
